Diseases July 22nd, 2021

ជំងឺក្រិនថ្លើម (Cirrhosis)

ជំងឺក្រិនថ្លើម

ជំងឺក្រិនថ្លើមគឺជាជំងឺមួយដែលបណ្តាលមកពីការខូចខាតជាអចិន្ត្រៃយ៍ រឺមានស្លាកស្នាមនៅលើថ្លើម។ ជាលិកាដែលមានស្លាកស្នាមដែលបង្កនៅក្នុងថ្លើមរារាំងសកម្មភាពរបស់ថ្លើមមិនឲ្យដំណើរការបានត្រឹមត្រូវដោយធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សមត្ថភាពរបស់វាក្នុងការផលិតប្រូតេអ៊ីន រក្សាទុកវីតាមីន សារធាតុរ៉ែ និងបញ្ចេញចោលជាតិពុល ព្រមទាំងរាំងស្ទះលំហូរឈាមធម្មតាដែលឆ្លងកាត់ថ្លើម។

  • មូលហេតុនៃជំងឺក្រិនថ្លើម
  • រោគសញ្ញានៃជំងឺក្រិនថ្លើម
  • ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យជំងឺក្រិនថ្លើម
  • ជម្រើសនៃការព្យាបាល

មូលហេតុនៃជំងឺក្រិនថ្លើម

ជំងឺក្រិនថ្លើមកើតឡើងដោយសារកត្តាជាច្រើនដូចជា:

  • ការប្រើគ្រឿងប្រាស់ស្រវឹងរ៉ាំរ៉ៃ
  • ជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទ B, C និង D
  • ជំងឺរលាកថ្លើមដោយប្រព័ន្ធភាពស៊ាំខ្លួនឯង
  • ជាតិដែកកើនឡើងនៅក្នុងខ្លួន
  • ជំងឺ Wilson ដែលបណ្តាលមកពីការប្រមូលផ្តុំទង់ដែងនៅក្នុងថ្លើម
  • ការស្ទះនៃបំពង់ទឹកប្រមាត់ដែលបណ្តាលអោយទឹកប្រមាត់ច្រាលត្រលប់ចូលក្នុងថ្លើមវិញ បណ្តាលឲ្យមានស្លាកស្នាមក្នុងថ្លើម និងវិវត្តទៅជាក្រិនថ្លើម
  • ខ្លាញ់ក្នុងថ្លើមដែលបង្កឲ្យរលាកថ្លើមរ៉ាំរ៉ៃ និងជំងឺក្រិនថ្លើម
  • ការប៉ះពាល់រយៈពេលយូរទៅនឹងថ្នាំមួយចំនួន
  • ការប៉ះពាល់នឹងជាតិពុលរយៈពេលយូរ
  • ជំងឺខ្សោយបេះដូងដែលកើតម្តងហើយម្តងទៀត​

រោគសញ្ញានៃជំងឺក្រិនថ្លើម

មនុស្សភាគច្រើនមានរោគសញ្ញាតិចតួច ឬគ្មានរោគសញ្ញាចំពោះជំងឺក្រិនថ្លើម ប៉ុន្តែផលវិបាកកើតឡើងដោយផ្អែកលើដំណាក់កាលនៃការវិវត្តន៍នៃជំងឺ។ នៅពេលដែលរោគសញ្ញាស្តែងឡើងពួកគេអាចមាន:

  • អស់កម្លាំង មិនឃ្លានអាហាររួមជាមួយនឹងចង្អោរ និងស្រកទម្ងន់។
  • រដូវមិនទៀងទាត់ចំពោះស្ត្រី​ សុដន់រីកធំ និងបាត់បង់ចំណង់ផ្លូវភេទចំពោះបុរស។
  • ហើមជើង ឬហើមពោះដោយសារកម្រិតអាល់ប៊ុយមីនទាប និងការចាល់សារធាតុរាវនៅជើង ឬក្នុងពោះ។
  • ជាំ ឬងាយហូរឈាមដោយសារតែការថយចុះនៃប្រូតេអ៊ីនដែលត្រូវការសម្រាប់ធ្វើឲ្យឈាមកក។
  • ឡើងលឿងលើស្បែក និងភ្នែកដែលបណ្តាលមកពីការប្រមូលផ្តុំនៃជាតិមេឡានីន។
  • រមាស់ខ្លាំងលើស្បែកដោយសារតែផលិតផលទឹកប្រមាត់ត្រូវបានចាល់លើស្បែក។
  • ការរំខានផ្លូវចិត្តនៅពេលដែលថ្លើមលែងបង្ហូរចេញនូវជាតិពុលឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពដែលបង្កឲ្យមានជាតិពុលនៅក្នុងឈាម និងបង្កឲ្យមានបញ្ហាផ្លូវចិត្តដូចជាអារម្មណ៍មិនស្ងប់ ឬភ្លេចភ្លាំងច្រើន។
  • ប្រតិកម្មឱសថខណៈដែលថ្លើមមិនច្រោះនូវជាតិថ្នាំឲ្យមានប្រសិទ្ធភាពដូចធម្មតា ជួនកាលធ្វើអោយមានការកើនឡើងនៃជាតិថ្នាំនៅក្នុងខ្លួន និងអាចបង្កើននូវឥទ្ធិពលនៃឱសថទាំងនោះ។
  • ហូរឈាមខ្លាំងនៅក្នុងក្រពះ ឬបំពង់អាហារដោយសារលំហូរឈាមមិនប្រក្រតីដែលជាបញ្ហាគំរាមកំហែងដល់អាយុជីវិត និងត្រូវការការព្យាបាលជាបន្ទាន់។

 ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យជំងឺក្រិនថ្លើម

  • ប្រវត្តិនៃរោគសញ្ញា
  • ការធ្វើតេស្តឈាម
  • ការធ្វើតេស្តផ្សេងៗ
    • ការថតស៊ីធីស្កែន (CT)
    • ការឆ្លុះអេកូ
    • ការវាស់វែងពីភាពរឹងនៃថ្លើម
    • ការច្រឹបសាច់ថ្លើមធ្វើវិភាគ (Biopsy)

ជម្រើសនៃការព្យាបាល

គោលដៅនៃការព្យាបាល គឺដើម្បីពន្យឺតនៃការវិវត្តរបស់ជាលិកាសម្លាកក្នុងថ្លើម និងការពារផលវិបាកដោយការព្យាបាលមូលហេតុរបស់វា។ វេជ្ជបណ្ឌិតជាអ្នកព្យាបាលស្ថានភាពទាំងនេះ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកជំងឺគួរតែប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការទប់ស្កាត់ការខូចខាតបន្ថែមដែលអាចនាំអោយមានជំងឺខ្សោយថ្លើម។

គន្លឹះក្នុងការព្យាបាល និងការពារផលវិបាកនៃជំងឺក្រិនថ្លើម

  • ឈប់បរិភោគគ្រឿងស្រវឹង
  • ជៀសវាងការប្រើឱសថ និងសារធាតុដែលបង្កើនការខូចថ្លើម
  • ជៀសវាងអាហារឆៅ ជាពិសេសអាហារសមុទ្រឆៅ ព្រោះវាមានការចម្លងរោគដោយបាក់តេរី
  • បរិភោគប្រូតេអ៊ីនក្នុងបរិមាណត្រឹមត្រូវ និងជ្រើសរើសប្រូតេអ៊ីនគ្មានខ្លាញ់ដូចជា ត្រី ឬប្រូតេអ៊ីនបានពីបន្លែដូចជាសណ្តែកសៀងជាដើម។
  • ជៀសវាងការបន្ថែមអំបិលក្នុងអាហារ ប្រសិនបើហើមជើង និងពោះ
  • ចាក់ថ្នាំបង្ការជំងឺរលាកថ្លើមប្រភេទ A និង B ជំងឺផ្តាសាយ និងជំងឺរលាកសួតដោយសារជំងឺក្រិនថ្លើមធ្វើឲ្យអ្នកជំងឺកាន់តែពិបាកក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺឆ្លង។
  • ជួបវេជ្ជបណ្ឌិតដើម្បីតានដានពីស្ថានភាពនៃជំងឺ